میر مهدی خان ورزنده پدر ورزش ایران
میرمهدی، فرزند صفی شبستری، به سال 1301 هجری قمری در شبستر پا به دنیا نهاد. نخست مدتی در مدرسه ایرانیان اسلامبول تحصیل کرد، سپس چندی در همین شهر در مدرسه فرانسویان درس آموخت. پس آنگاه به ترتیب مدتی در مدارس نظام عثمانی و دراویتون فرانسه و دارالمعلمین نظامی بروکسل به آموختن فن ورزش پرداخت. ژیمناستیک و شمشیربازی را با نیکویی فراگرفت و پس از بازگشت به ایران، به سال 1333 هجری قمری، به خدمت وزارت علوم و معارف درآمد و به تعلیم ورزش در مدارس پرداخت.
گفتنی است که در آن روزگاران، در نظر مردمان عامی، ورزش کردن به سبک فرنگیان کاری زشت و ناصواب بود. ورزنده آزارها دید، اما چون به کار و هدف خود ایمان داشت و به لزوم تعمیم ورزش میان جوانان بخصوص در مدارس معتقد بود، از این آزارها پروا نکرد. دارالفنون را پایگاه خود قرار داد. غالباً جلسات سخنرانی درباره فواید ورزش تشکیل می داد و مسابقات ورزشی برپا می کرد. پس از مدتی اندک اندک مردم، خاصه جوانان، با ورزش و فواید آن آشنا شدند و ورزنده دلگرمتر و کوشاتر شد و در مواقع مناسب جشن های ورزشی تشکیل می داد و مردم را به حضور در آن ها تشویق می کرد.
ورزش ما به صورت امروزی، تشکیلات منظم و مرتبی نداشت، نه سازمان تربیت بدنی و تفریحات سالمی وجود داشت و نه فدراسیون و قهرمانی که عرض اندام کند. فقط بالای سر خرابه ای اول ناصریه (ناصرخسرو)، تابلوی بی مسمایی دیده می شد که رویش نوشته بود: دارالمعلمین ورزش.
دارالمعلمین ورزش به داوطلبین فقط دو چیز یاد می داد: شمشیربازی و حرکات سوئدی.
این دو ورزش هم، از آن جهت بود که میرمهدی خان ورزنده، چند صباحی در ترکیه بود و شمشیربازی را از "سلیم سری" استانبولی یاد گرفته بود. شاگردان اولین دوره این دارلمعلمین، مرحوم "صدری"، "مفید"، "صفوی" و یک عده از افسران دانشکده افسری بودند که پس از فارغ التحصیل شدن از تحصیل در واحدهای ارتشی به تعلیم ورزش پرداختند.
خود میرمهدی خان ورزنده که به اصطلاح رئیس ورزش بود، سروان بود و مرحوم صدری که بعدها، معاون او شد، دو ستاره داشت. تنها تشکیلات ورزش تهران یا بهتر بگوئیم (همین خرابه) دارالمعلمین بود که نفراتی تربیت می کرد و تحویل می داد.
یک حکایت تازه متولد
در روز سه شنبه 24آبان سال 1305 تیم منتخب تهران به دعوت مسوولان ورزشی آذربایجان شوروی برای انجام چند دیدار دوستانه و بعد از تصویب مخارج ایاب و ذهاب آن به مبلغ 400تومان در هیات دولت در تاریخ هفتم آبان 1305 عازم آن کشور شد. تیم ایران مربی مشخصی نداشت و بازیکنان آن با نظرخان خانان سردار (همان دروازه بان تیم ملی سوییس) و حسن مفتاح، انتخاب شدند. سرپرستی تیم با میرزامهدی خان ورزنده بود؛ همان فردی که اسم خیابان ضلع جنوبی امجدیه از نام او اقتباس گرفته شده است.
اولین تیم تاریخ فوتبال ایران
سرپرست: میرمهدی ورزنده
مربیان: حسین خان خانان سردار و حسن مفتاح
بازیکنان:
1- حسین خان خانان سردار (کاپیتان تیم)
2- احمدعلی خان سردار
3- حسینعلی خان سردار
4- حسین صدقیانی
5- علی کنی
6- محمدعلی شکوه
7- رضاقلی کلانتر
8- هراند گالوستیان
9- پل (یوسف سمرقندی)
10- امیرعلی اصلانی
11- حسن مفتاح
12- کریم زندی
13- اکبر حیدری
14- ناصر اخوی ها
15- ناصر انشا
16- عزیز اقتدار
ورزنده، گزارش مکتوب می نویسد
قبلاحکایت حضور ایران در باکوی 1305 را به رشته تحریر درآورده ایم. آنچه می خواهیم در این عرصه یادآور شویم، این است که گزارش بازی های مورد اشاره براساس عناوین مندرج در روزنامه های اطلاعات و ایران به شرح ذیل است:
گزارش روزنامه های اطلاعات، دو، آذر 1305/ روزنامه ایران، 16آذر 1305/ روزنامه ایران، 22 آذر 1305
نویسنده گزارش: میرمهدی ورزنده
http://qudsonline.ir/
