کاهش یا افزایش جمعیت مسئله این است (2)

دیروز دکتر عادل آذر رییس مرکز امار ایران طی گفتگویی اعلام کرد که در خوشبینانه ترین حالت رشد جمعیت کشور در 20 سال آینده متوقف خواهد شد و این بدین معنی است که بعد از آن در صورت عدم اندیشیدن تمهیدات خاص جمعیت کشور به مرور کاهش خواهد یافت و حال آیا این خوب است یا بد؟؟؟ در بخش اول این مطلب که قبلا منتشر کردم به وضعیت نرخ رشد جهانی و ایران اشاره داشته و تاکید کردیم که بنا به شرایط امروزه شاهد کاهش نرخ رشد جمعیت در جهان هستیم که کشورمان نیز از این قاعده مستثنی نیست ولی راهکار چیست؟؟؟ آیا باید بعد از سالها استفاده از قانون دو بچه کافیست و روش های مختلف تنظیم خانواده امروز دوباره برعکس عمل کرده و به افزایش جمعیت روی بیاوریم؟؟؟ یا از این فرصت رخ داده که خودبخود و بدون دخالت دولت در حال کاهش جمعیت است استفاده کنیم؟؟؟ فرصت ها و چالش های پیش روی کاهش جمعیت چیست؟

همانطور که میدانید جمعیت و وسعت کشور دوتا از عوامل مهم در قدرت کشورها بوده و نقش اساسی در رشد و توسعه آنها دارد به طوریکه اگر دقت کنیم اکثر کشورهای قدرتمند امروزه دارای این دو عامل هستند که میتوان به آمریکا , چین و … اشاره کرد و کشورهایی هم که یکی از دو عامل را دارند سعی در جبران عامل دیگر به اشکال مختلف دارند برای مثال کانادا و استرالیا که کشوری وسیع و دارای منابع فراوان هستند ولی از کمبود جمعیت رنج میبرند سعی در جبران این نقیصه با مهاجرپذیری داشته و با جذب نخبگان کشورهای دیگر و نیروی کار ارزان سعی در افزایش نرخ رشد و توسعه خویش دارند. کشور ما نیز دارای عامل وسعت و منابع فراوان بوده و از دیرباز کشوری پهناور با انواع آب و هوا و شرایط جغرافیایی اعم از کوهستان , دشت , آبهای ازاد و … بوده است که در صورت استفاده بهینه از این شرایط توان تبدیل شدن به قدرتی بلامنازع در منطقه ای که کشورهای کوچکی در همسایگی ما قرار دارند میشود. ولی نکته ای که سالهاست گریبانگیر این کشور وسیع و غنی شده است تغیر فرهنگ جامعه از ازدواج به موقع و فرزندآوری زیاد به ازدواج دیرهنگام و تک فرزندی یا در شرایط ایده آل دو فرزندی شده است که در بررسی علل آن دلایل فراوانی چون مسائل اقتصادی , مشکلات اجتماعی , تغیر ذهنیت و رفاه طلبی و … مشاهده میشود. اما آیا با کاهش جمعیت مشکلات حل خواهد شد و مردم به رفاه کامل خواهند رسید؟؟؟ چیزی که از طریق علم اقتصاد به ما یاد داده میشود این است که نیروی کار از جمله عوامل مهم اقتصادی و مایه رشد و پیشرفت میباشد  برای مثال کشورهای چین و هندوستان با تکیه بر این عامل در کوتاه مدت خود را از منجلاب فقط و مشکلات معیشتی به قلل برتر اقتصادی رساندند که الگویی عالی برای سایر کشورها شدند.و در نقطه مقابل کشورهایی که روزگاری دارای برترین اقتصاد و بیشترین توسعه بودند به مرور با پیری جمعیت و کاهش آن به رده های پایین تر سقوط کرده و امروزه مجبور به استفاده از مهاجران و نیروی کار سایر کشورها شده اند که این نیز خود مستلزم تحمیل مشکلات اجتماعی فراوانی به کشورها هست.در کنار این موضوع باید به این مسئله نیز اشاره شود که جمعیت مصرف کننده اصلی اقتصاد میباشد و در صورت کاهش جمعیت به مرور شاهد کاهش تقاضا و در نتیجه کاهش تولید و رکود در کشور خواهیم بود و این دقیقا عکس نظریه رفاه طلبی میباشد که برخی معتقدند در صورت کاهش جمعیت میزان منابع برای استفاده افراد بیشتر شده در نتیجه رفاه بیشتری حاصل میگردد.

حال با تمام این اوصاف نتیجه ای که حاصل میشود این است که کاهش جمعیت بسیار مضر و باعث نابودی اقتصاد کشور میشود و باید با تمام قدرت برای این امر برنامه ریزی انجام شود و به مرور باعث تنظیم رشد جمعیت در حد متعادلی شود تا هم از پیری جمعیت جلوگیری شده و هم از انفجار جمعیت (مانند آنچه در دهه شصت اتفاق افتاد) جلوگیری شود و این امر باید با برنامه ریزی و مدیریت دقیق صورت گیرد و برای تشویق خانواده ها مشوق های واقعی و خوبی در نظر گرفته شود و از خانواده هایی که در این امر کشور را یاری می نمایند حمایت شود تا به مرور شاهد رسیدن به نقطه تعادل باشیم. البته همیشه در برابر ارائه چنین نظریاتی شاهد چنین جبهه گیری هستیم که گفته میشود کنترل و اداره جمعیت فعلی نیز سخت میباشد و تامین شغل و مسکن و … همین میزان نیز امکانپذیر نیست چه برسد که از این نیز بیشتر گردد در حالیکه باید دقت شود که این مشکل ناشی از جمعیت نیست و ناشی از مدیریت است و چه بسا با مدیریتی دقیقتر و بهتر میتوان جمعیتی چند برابر این میزان (برای مثال دو برابر جمعیت فعلی که رهبر انقلاب اشاره فرمودند) را اداره کرد و پیش به سوی توسعه بیشتر رفت.