مصرف و سوء مصرف

سلام

مدتها بود ذهنم درگیر موضوع مصرف بود و میخواستم مطلبی در اینباره بنویسم 

از دیرباز انسان و جامعه بشری با مصرف منابع مواجه بوده و قحطی و کمبود منابع و … انسان را به اندیشیدن در اینباره رهنمون کرده است.دین مبین اسلام نیز با تکیه بر دور اندیشی بر مصرف درست و بهینه تاکید کرده و انسان را از مصرف بیهوده و سوءمصرف که همان اسراف میباشد نهی میکند. از قرن هجدهم به اینور با انقلاب صنعتی و رشد و پیشرفت تولیدات و تولید انبوه مصرف در جوامع انسانی به شکل فزاینده ای افزایش یافت به طوریکه مصرف چندین قرن قبل از ان در عرض یکسال تولید و مصرف میشد و این روند با بروز انقلاب های دیگر از جمله انقلاب الکترونیکی به اوج خود رسید به طوریکه با رشد شدید جمعیت در اواخر قرن بیست و ابتدای قرن بیست و یکم افزایش مصرفی که زمانی موجب رشد و پیشرفت و مایه مباهات بشر بود امروزه به عامل تهدیدی تبدیل شده و از هر جهت زندگی انسانی را در معرض خطر قرار داده است به طوریکه از جنبه های مختلف شاهد هشدارهایی هستیم تا به کاهش مصرف و تخریب بی رویه طبیعت برای ارضای نیازهای مصرفی انسان برسیم ولی افسوس که همچنان این امر مغفول مانده است و بشر همچنان مغرور از کنترل طبیعت و بهره برداری از آن به کار خویش ادامه داده و روز به روز زخمهای بیشتری بر بدن نحیف و رنجور مادر زمین میزند.

در کشور خود ما نیز این معضل روز به روز بیشتر مشاهده شده و به نقطه انفجار خویش نزدیک میشود به طوریکه امروزه با مصرف سالانه حدود یک میلیون تن انواع ظروف پلاستیکی و یکبارمصرف و … در وضعیت بحرانی به سر برده و جایی از طبیعت زیبای کشورمان اعم از کوهها و دریاها و رودها و … از گزند مصرف گرایی مصون باقی نمانده است و در هر منظره ای تا چشم کار میکند بطری خالی , انواع نایلکس , ظروف یکبارمصرف و سایر زباله های چنینی مشاهده میشود.البته منظور از نوشتن این مطلب نقد و بررسی ظروف یکبار مصرف یا پلاستیک و سایر زباله های بازیافت شدنی نیست و بیشتر تاکید بر خود مصرف و مصرف گرایی است که روز به روز بیشتر شده و زندگی انسانی را تهدید میکند.

بشر امروزه در استفاده از منابع زمینی اعم از مواد غذایی , معادن و منابع زیرزمینی , حیات وحش , آب و خاک , جنگل و … هیچ حد و مرزی نمیشناسد و تا جای ممکن به مصرف ادامه میدهد ولی این روند تا کی جواب میدهد؟ آیا تا ابد میتوان به اینکار ادامه داد یا روزی که دیر هم نیست و شاید به زودی شاهدش باشیم این منابع به پایان خواهد رسید؟ آیا باید از امروز به فکر نباشیم و سعی در اداره و کنترل مصرف نباشیم؟ شاید یادتان باشد تا سالها قبل وقتی در یک مهمانی فردی چند قاشق غذا میخورد بقیه اش در بشقاب می ماند که اکثرا سر از سطل زباله در می آورد ولی امروزه با فرهنگ سازی مناسب تا حدودی رسم شده است که هر فردی اضافه غذای خویش را برده و بعدا مصرف میکند! شاید به نظر چندان مهم نیاید ولی آیا میدانید هر روز چندین و چند هزار مهمانی در کشور و سطح دنیا برگزار میشود؟ اگر از هر کدام همین مقدار اندک غذا تبدیل به زباله شود چه مقدار عظیمی میشود؟ اصلا مقدار عظیم هم نشود آیا میتوانید تصور کنید برای به وجود آمدن یک دانه برنج یا گندم چه مقدار آب , خاک , کود و سایر نهاده های تولید مصرف شده است که به این آسانی دور ریخته میشود؟ تازه این شاید نمونه ای کوچک باشد در برابر رسم و رسومات مدرنی چون سلف سرویس که معنای واقعی اتلاف منابع را در ذات خود دارد جاییکه برای 100 نفر مهمان به اندازه 500 نفر (شاید هم بیشتر) غذا تهیه و سرو میشود و بعد از اتمام مراسم به دلیل دست خوردن چه میزان از این غذاها از بین رفته و نابود میشود. منابع زیرزمینی که جای خود دارد و مصرف روزافزون نفت , گاز و … نیز گواه این موضوع است و وقتی گفته میشود روزانه در ایران 70 میلیون لیتر بنزین مصرف میشود شاید ما تصور نکنیم که یعنی چی ولی وقتی مقداری به کلمه 70 میلیون لیتر تامل می نماییم متوجه میشویم که چه میزان منابع در روز مصرف شده و از بین می روند تازه منابعی که غیرقابل جایگزین بوده و هزاران سال طول کشیده است تا به وجود آیند و ما در عرض یک روز سوزانده و از بین میبریم!!! همین قضیه ظرف و ظروف یکبار مصرف نیز نمونه بارز دیگری بر این قضیه سوء مصرف میباشد که خود مقاله ای دیگر میخواهد جایی که میبینیم اگر این لوازم در ابتدا فقط جهت مراسمات و آسانی مهمانی ها و … بود امروزه دیگر در خانه ها نیز مورد استفاده قرار میگیرند و در یک جمع 4 نفری هم از سفره و بشقاب و … یکبار مصرف استفاده میشود.و همانطور که اشاره شد در کنار مصرف منابع نفتی برای این کار منجر به آلودکی محیط زیست نیز میشود که از دو جنبه برای انسان زیان آور است و حال سوالی که مطرح میشود آیا نمیشود مانند قدیم از مواد با دوام تری برای چنین منظورها استفاده کرد؟ آیا نظافت سفره چنان کار سختی است که باید برای هر وعده غذا کلی نفت به عنوان سفره مصرف کنیم؟ آیا نمیتوان برای مصارفی چون نوشابه یا شیر و … از ظروف شیشه ای طبق روال قدیم استفاده کنیم؟ یعنی در استفاده از بطری شیشه ای آنقدر خطرات بهداشتی وجود دارد که از مصرف یک میلیون تن مواد نفتی و در مقابل تولید همین مقدار زباله غیر قابل تجزیه شدیدتر است؟؟؟

البته دلیل نوشتن این مطلب ورود به جزئیات و مصادیق نبود چه نمونه های فراوانی در زندگی روزمره هست که شاهد از بین رفتن بی دلیل منابع یا همان اسراف میشویم و در صورت پرداختن به این موارد نیاز به مقاله های فراوان و طولانی وجود دارد که از حوصله فضای اینترنت خارج است و در این مطلب بیشتر منظورم تلنگری بود بر همگان اعم از مصرف کننده , تولید کننده , کارشناسان , مسئولین و … که این راه بسیار خطرناک بوده و آینده ای مبهم فراروی انسان و جامعه انسانی قرار میدهد و باید طرحی نو انداخت قبل از آنکه کار از کار گذشته باشد!!!